H2 | Afbraak en opbouw van het landschap (CE)
Domein C: aarde | Hoe bepalen exogene krachten het uiterlijk van het aardoppervlak (Van den Bunder & Padmos, 2017)?
© foto: De Geo., 2017.
Inhoud
- Paragraaf 1 | Systeem aarde.
- Paragraaf 2 | Exogene processen aan het aardoppervlak.
- Paragraaf 3 | Water, ijs en wind.
H2 | Paragraaf 1 | Systeem aarde
- Deelvragen.
- Video's.
- Extra.
- Koppeling met het eindexamen (uit de syllabus centraal examen 2019 door het College van Toetsing en Examens).
© foto: De Geo., Systeem aarde., 2017.
Deelvragen
1. Hoe functioneert het systeem aarde?
2. Welke groepen gesteenten zijn er en hoe ontstaan ze?
3. Hoe werkt de hydrologische kringloop (Van den Bunder & Padmos, 2017)?
Video's*
Titel: De gesteentekringloop. Bekijk de video t/m 49 sec.
Zie blz. 48 de tekst gesteentekringloop van het boek Systeem aarde (de Geo) havo4.
Begrippen: gesteenten, gesteentekringloop, stollingsgesteenten (graniet en basalt) sedimentgesteenten (kalksteen en zandsteen), metamorfe gesteenten (marmer en leisteen).
Titel: Graaf Geo - Waterkringloop.
Bedankt mw. S. Klein, docent aardrijkskunde, voor het wijzen op deze video.
Zie blz. 50 de tekst hydrologische kringloop van het boek Systeem aarde (De Geo) havo4.
Begrip: hydrologische kringloop (waterkringloop).
*De geselecteerde video's zijn niet door mijzelf gemaakt.
Extra
Koppeling met het eindexamen (uit de syllabus centraal examen 2019 door het College van Toetsing en Examens).
> Domein C: aarde.
De betekenis van exogene krachten aan het aardoppervlak voor de vorming van het aardoppervlak. De werking van belangrijke exogene krachten beschrijven en hun invloed op de vorming van het aardoppervlak verklaren.
Aandachtspunten: Door verwering en erosie worden gesteenten afgebroken. De verweringsvorm die overheerst in een gebied wordt hoofdzakelijk bepaald door de klimaatomstandigheden. Stroomsnelheid en transportmechanisme bepalen de korrelgrootteverdeling van het sediment.
Endogene krachten bouwen het reliëf voornamelijk op en exogene krachten breken het voornamelijk af. Onder invloed van de gesteentekringloop en de hydrologische kringloop ontstaan er nieuwe gesteenten en nieuw reliëf.
Belangrijke werkwijzen: Relateren van kenmerken van landschapsvormen aan de ontstaanswijze ervan. Vergelijken van verschillende kringlopen op verschillende schalen naar ruimte en tijd. Relaties leggen tussen verschillende kringlopen.
Begrippen: stollings-/dieptegesteenten, graniet, basalt, metamorfe gesteenten, marmer, leisteen, sedimentgesteenten, zand(steen), kalksteen, gesteentekringloop, hydrologische kringloop, geofactoren (gesteente en reliëf - klimaat en lucht - bodem - water - plantenwereld - dierenwereld - de mens), stroomgebied, verwering (mechanisch en chemisch), erosie, transport, sedimentatie, delta, morene, puinhelling, puinwaaier, aardverschuiving, exogene krachten, endogene krachten (College voor Toetsen en Examens, 2018).
H2 | Paragraaf 2 | Exogene processen aan het aardoppervlak
- Deelvragen.
- Video's.
- Extra.
- Koppeling met het eindexamen (uit de syllabus centraal examen 2019 door het College van Toetsing en Examens).
© foto: De Geo., Exogene processen aan het aardoppervlak., 2017.
Deelvraag
4. Door welke processen wordt het aardoppervlak afgevlakt (Van den Bunder & Padmos, 2017)?
Video's*
Titel: Verwering.
Zie de tekst verwering op blz 53 & de tekst mechanische verwering & chemische verwering op blz 35 van het boek Systeem aarde (De Geo) havo 4.
Begrippen: verwering, mechanische verwering, chemische verwering.
Titel: Graaf Geo - Verwering.
Bedankt mw. S. Klein, docent aardrijkskunde, voor het wijzen op deze video.
Begrippen: verwering, mechanische verwering, chemische verwering.
*De geselecteerde video's zijn niet door mijzelf gemaakt.
Extra
Koppeling met het eindexamen (uit de syllabus centraal examen 2019 door het College van Toetsing en Examens).
> Domein C: aarde.
De betekenis van exogene krachten aan het aardoppervlak voor de vorming van het aardoppervlak.De werking van belangrijke exogene krachten beschrijven en hun invloed op de vorming van het aardoppervlak verklaren.
Aandachtspunten: Door verwering en erosie worden gesteenten afgebroken. De verweringsvorm die overheerst in een gebied wordt hoofdzakelijk bepaald door de klimaatomstandigheden. Stroomsnelheid en transportmechanisme bepalen de korrelgrootteverdeling van het sediment.
Endogene krachten bouwen het reliëf voornamelijk op en exogene krachten breken het voornamelijk af. Onder invloed van de gesteentekringloop en de hydrologische kringloop ontstaan er nieuwe gesteenten en nieuw reliëf.
Belangrijke werkwijzen: Relateren van kenmerken van landschapsvormen aan de ontstaanswijze ervan. Vergelijken van verschillende kringlopen op verschillende schalen naar ruimte en tijd. Relaties leggen tussen verschillende kringlopen.
Begrippen: stollings-/dieptegesteenten, graniet, basalt, metamorfe gesteenten, marmer, leisteen, sedimentgesteenten, zand(steen), kalksteen, gesteentekringloop, hydrologische kringloop, geofactoren (gesteente en reliëf - klimaat en lucht - bodem - water - plantenwereld - dierenwereld - de mens), stroomgebied, verwering (mechanisch en chemisch), erosie, transport, sedimentatie, delta, morene, puinhelling, puinwaaier, aardverschuiving, exogene krachten, endogene krachten (College voor Toetsen en Examens, 2018).
H2 | Paragraaf 3 | Water, ijs en wind
- Deelvragen.
- Video's.
- Extra.
- Koppeling met het eindexamen (uit de syllabus centraal examen 2019 door het College van Toetsing en Examens).
© foto: De Geo., Erosie en sedimentatie door een rivier., 2017.
Deelvraag
5. Wat is de invloed van erosie, massabewegingen en sedimentatie op de vorming van het aardoppervlak (Van den Bunder & Padmos, 2017)?
Video's*
Titel: Kusterosie Noord Frankrijk (Etretat).
Koppelen met de tekst de zee geeft en de zee neemt en figuur 2.22 en figuur 2.24 op blz 63 van het boek Systeem aarde (De Geo) havo 4.
Begrippen: erosie, sedimentatie.
Titel: Erosie & Sedimentatie: Hoe exogene krachten het landschap veranderen.
Koppelen met de tekst afbraak en opbouw door rivieren en figuur 2.15 op blz 59 en de tekst opbouw en afbraak door ijs op blz 62 van het boek Systeem aarde (De Geo) havo 4.
Begrippen: stroomgebied, erosie, sedimentatie, exogene kracht, deltakust, morene.
*De geselecteerde video's zijn niet door mijzelf gemaakt.
Extra
Koppeling met het eindexamen (uit de syllabus centraal examen 2019 door het College van Toetsing en Examens).
> Domein C: aarde.
De betekenis van exogene krachten aan het aardoppervlak voor de vorming van het aardoppervlak.De werking van belangrijke exogene krachten beschrijven en hun invloed op de vorming van het aardoppervlak verklaren.
Aandachtspunten: Door verwering en erosie worden gesteenten afgebroken. De verweringsvorm die overheerst in een gebied wordt hoofdzakelijk bepaald door de klimaatomstandigheden. Stroomsnelheid en transportmechanisme bepalen de korrelgrootteverdeling van het sediment.
Endogene krachten bouwen het reliëf voornamelijk op en exogene krachten breken het voornamelijk af. Onder invloed van de gesteentekringloop en de hydrologische kringloop ontstaan er nieuwe gesteenten en nieuw reliëf.
Belangrijke werkwijzen: Relateren van kenmerken van landschapsvormen aan de ontstaanswijze ervan. Vergelijken van verschillende kringlopen op verschillende schalen naar ruimte en tijd. Relaties leggen tussen verschillende kringlopen.
Begrippen: stollings-/dieptegesteenten, graniet, basalt, metamorfe gesteenten, marmer, leisteen, sedimentgesteenten, zand(steen), kalksteen, gesteentekringloop, hydrologische kringloop, geofactoren (gesteente en reliëf - klimaat en lucht - bodem - water - plantenwereld - dierenwereld - de mens), stroomgebied, verwering (mechanisch en chemisch), erosie, transport, sedimentatie, delta, morene, puinhelling, puinwaaier, aardverschuiving, exogene krachten, endogene krachten (College voor Toetsen en Examens, 2018).